Kenwood TH-F7E (1)

Właściwości funkcjonalne
Radiotelefon doręczny typu TH-F7E produkcji firmy Kenwood Corporation stanowi niewątpliwie ciekawą propozycję dla szerokiego grona osób zajmujących się amatorską radiokomunikacją. Radiotelefon ten przeznaczony jest bowiem do prowadzenia łączności w dwóch zakresach częstotliwości, a mianowicie 144MHz, 146MHz (pasmo 2m) oraz 430MHz, 440MHz (pasmo 70cm). Ponadto zapewnia możliwość odbioru sygnałów w bardzo szerokim zakresie częstotliwości, rozciągającym się od 100kHz do 1,71MHz (fale długie i średnie), poprzez pasmo fal krótkich (zakres częstotliwości 1,71MHz, 29,7MHz), pasmo fal ultrakrótkich (zakres częstotliwości 29,7MHz, 87,5MHz), pasmo radiofoniczne UKF (zakres częstotliwości 87,5MHz, 108MHz), pasmo częstotliwości wykorzystywanych do nawigacji lotniczej i łączności z samolotami (zakres 108MHz, 137MHz), radiokomunikacyjne pasmo VHF (zakres 137MHz, 174MHz), pasma kanałów telewizyjnych (zakresy częstotliwości 174MHz, 230MHz oraz 470MHz, 862MHz), radiokomunikacyjne pasma UHF (zakresy częstotliwości 230MHz, 400MHz oraz 400MHz, 470MHz), aż po zakres częstotliwości 862MHz, 1300MHz (pasmo 23cm).
Nabywca radiotelefonu otrzymuje wraz z urządzeniem zestaw wielojęzycznych instrukcji obsługi, wśród których brakuje jednakże instrukcji w języku polskim. Stanowi to z całą pewnością sporą niedogodność dla potencjalnych użytkowników tego radiotelefonu w Polsce, albowiem ze względu na mnogość różnych opcji i funkcji oraz zapewniających do nich dostęp elementów obsługi, właściwe i efektywne wykorzystanie radiotelefonu uwarunkowane jest dokładnym zapoznaniem się z treścią instrukcji obsługi, jakkolwiek wiele trybów funkcjonalnych można wybrać także w sposób intuicyjny.

Budowa
Radiotelefon TH-F7E wykonany jest jako stacja doręczna, wyposażona w gniazdo antenowe typu SMA, do którego można podłączyć dostarczaną wraz z urządzeniem antenę prętową lub też odpowiednią antenę zewnętrzną. Radiotelefon zamknięty jest w zwartej obudowie z tworzywa sztucznego, okrywającej metalowe chassis, na którym zamontowane są wszystkie podzespoły składowe. Obudowa integruje również liczne elementy zapewniające obsługę i dostęp do mnogich możliwości funkcjonalnych radiotelefonu oraz informujące o aktualnym stanie pracy urządzenia. Należy do nich 16-przyciskowa klawiatura, wykonany jako swego rodzaju "mikrojoystick" przycisk MNU załączający dostęp do menu radiotelefonu, przyciski PTT i MON, podwójne pokrętło umożliwiające m.in. przestrajanie i regulację siły głosu oraz stosunkowo duży wyświetlacz graficzny LCD, podświetlany przyciskiem LAMP. Oprócz tego na obudowie umieszczono oddzielny przycisk załączania/wyłączania radiotelefonu oraz trzy gniazda: gniazdo zewnętrznego mikrofonu, zewnętrznego głośnika lub słuchawek oraz zewnętrznego zasilania. Normalne źródło zasilania radiotelefonu jako stacji doręcznej stanowi natomiast akumulator typu PB-42L o napięciu znamionowym 7,4V lub akumulator typu BT-14 o napięciu znamionowym 6,0V. Akumulatory te są mocowane po tylnej stronie radiotelefonu, w sposób charakterystyczny dla tego rodzaju urządzeń, tworząc wraz z obudową radiotelefonu jedną całość po zamontowaniu. Gotowy do pracy radiotelefon z akumulatorem typu PB-42L waży ok. 250 g, natomiast z akumulatorem typu BT-14 ok. 280 g.
Zestawienie podstawowych danych technicznych radiotelefonu TH-F7E przedstawia tabela 1.
Rodzaje modulacji
Radiotelefon TH-F7E zapewnia zróżnicowaną i bogatą ofertę określania wykorzystywanych rodzajów modulacji, odpowiadających wybranemu zakresowi częstotliwości. W przypadku prowadzenia łączności w amatorskich pasmach 2 m oraz 70 cm jest to oczywiście modulacja częstotliwości F3E, F2D lub F1D. Istnieje tu ponadto możliwość wyboru pomiędzy normalną modulacją FM, powodującą maksymalną dewiację ą 5kHz (co w przypadku prowadzenia łączności w pasmach radiokomunikacyjnych VHF oraz UHF odpowiada pracy z odstępem sąsiedniokanałowym 25kHz), a modulacją wąskopasmową FMN (Narrow FM) z maksymalną dewiacją ą 2,5kHz, która odpowiada z kolei pracy z odstępem sąsiedniokanałowym 12,5kHz w pasmach radiokomunikacyjnych VHF/UHF. Po określeniu jednego spośród odbiorczych pasm częstotliwości radiotelefonu, czyli pasma z zakresu od 100kHz do 1300MHz, można wybierać pomiędzy następującymi rodzajami modulacji, stosownie do zakresu odbieranych częstotliwości:
- J3E (LSB lub USB) i A1A (CW) - dla częstotliwości od 100kHz do 470MHz,
- A3E (AM), F3E (FM), F2D (FM) - w całym zakresie częstotliwości od 100kHz do 1300MHz.
Radiotelefon TH-F7E umożliwia ponadto odbiór sygnałów z szerokopasmową modulacją FM (WFM - Wide FM), właściwych dla radiofonicznych stacji UKF oraz nadajników fonii emitowanej przez stacje telewizyjne. Układ odbiornika radiotelefonu stanowi w tym przypadku pojedyncza superheterodyna, działająca z częstotliwością pośrednią 10,8MHz. W pozostałych przypadkach odbiornik radiotelefonu pracuje w układzie podwójnej superheterodyny z pierwszą częstotliwością pośrednią o wartości 57,6MHz dla sygnałów z zakresu częstotliwości od 100kHz do 1300MHz z modulacją LSB/USB/CW/AM/FM lub też o wartości 59,85MHz, gdy realizowana jest łączność w zakresie 144MHz ¸ 146MHz oraz 430MHz ¸ 440MHz. W każdym przypadku druga częstotliwość pośrednia wynosi 450kHz.
Stosownie do możliwości wyboru zakresu częstotliwości pracy radiotelefonu TH-F7E istnieją również zróżnicowane możliwości określania kroku przestrajania. Do dyspozycji użytkownika stoją następujące wartości tego parametru: 5kHz, 6,25kHz, 8,33kHz (tylko dla pasma lotniczego), 9kHz (tylko dla pasm z modulacją AM), 10kHz, 12.5kHz, 15kHz, 20kHz, 25kHz, 30kHz, 50kHz oraz 100kHz, przy czym dla częstotliwości z zakresu powyżej 470MHz niemożliwe jest przestrajanie co 5kHz, 6,25kHz i 15kHz. Oprócz tego, w zakresie częstotliwości poniżej 470MHz, istnieje dodatkowo możliwość bardziej precyzyjnego przestrajania odbiornika radiotelefonu po wybraniu właściwego rodzaju modulacji (AM, LSB, USB lub CW) oraz funkcji dokładnego przestrajania FINE. W zależności od wyboru można wówczas dokonywać przestrajania z krokiem 33Hz, 100Hz (standardowo), 500Hz lub też 1000Hz. Precyzyjne przestrajanie nie obejmuje jednakże żadnego trybu pracy z modulacją FM, w związku z czym niemożliwe jest również w przypadku realizacji łączności w paśmie 2 m oraz 70cm.
Antena
Radiotelefon doręczny TH-F7E przewidziany jest przez producenta zasadniczo do współpracy ze stosunkowo krótką, prętową anteną szerokopasmową, podłączaną poprzez gniazdo SMA. Antena taka spełnia zapewne dobrze swą rolę podczas pracy na wyższych częstotliwościach, a zwłaszcza w trakcie przeprowadzania łączności w paśmie 2 m oraz 70cm. Jednakże, jak podaje sam producent, skuteczność tej anteny przy niższych częstotliwościach z zakresu krótkofalowego, poniżej 10,1MHz, jest zdecydowanie niewystarczająca. W związku z tym radiotelefon TH-F7E został wyposażony także w wewnętrzną antenę ferrytową, przeznaczoną właśnie do odbioru sygnałów o najniższych częstotliwościach. Gdy tylko zostanie wybrany odbiór na jednym z pasm częstotliwości poniżej 10,1MHz, następuje samoczynne przełączenie z anteny prętowej na antenę ferrytową. Oprócz tego istnieje jeszcze możliwość odłączenia anteny ferrytowej i wykorzystywania odpowiedniej anteny podłączonej z zewnątrz do gniazda antenowego SMA radiotelefonu.
Nadajnik radiotelefonu TH-F7E, przewidziany do pracy jedynie w amatorskich zakresach częstotliwości 144MHz ¸ 146MHz oraz 430MHz ¸ 440MHz, odznacza się możliwością ustawiania mocy wyjściowej na trzech poziomach, oznaczonych jako H (poziom wysoki - maksymalny), L (poziom niski) oraz EL (poziom ekstremalnie niski). Pozwala to na bardziej ekonomiczne wykorzystywanie akumulatorów zasilających radiotelefon. Maksymalna wartość mocy wyjściowej nadajnika jest uzależniona od rodzaju zasilania radiotelefonu. W przypadku wykorzystywania do tego celu akumulatora typu PB-42L o napięciu 7,4V znamionowa moc wyjściowa H wynosi 5 W, zaś przy zasilaniu z akumulatora typu BT-14 o napięciu 6,0V moc ta osiąga jedynie 0,5W. Maksymalną wartość mocy wyjściowej H nadajnika równą 5 W można także uzyskać, zasilając radiotelefon z odpowiedniego zasilacza o znamionowym napięciu wyjściowym 13,8V. Niski poziom mocy wyjściowej L wynosi 2 W przy napięciu zasilającym 13,8V, 0,5W przy napięciu zasilającym 7,4V albo 0,3W przy napięciu zasilającym 6,0V. Ekstremalnie niski poziom mocy wyjściowej EL wynosi 0,5W przy napięciu zasilającym 13,8V lub też 0,05W przy zasilaniu napięciem 7,4V jak również 6,0V. W tabeli 2 przedstawiono uzyskane w trakcie pomiarów wartości poszczególnych poziomów mocy wyjściowej nadajnika w zależności od wybranego kanału częstotliwości, przy zasilaniu radiotelefonu z zasilacza zewnętrznego o napięciu 13,8V.
Aby zapobiegać nadmiernemu wzrostowi mocy wyjściowej nadajnika w trybie H, a co za tym idzie - także nadmiernemu nagrzewaniu się całego urządzenia, wyposażono radiotelefon w wewnętrzne zabezpieczenie termiczne. Powoduje ono po czasie od ok. 2 do 5 minut, w zależności od aktualnej temperatury otoczenia, wyłączenie trybu nadawania z mocą maksymalną. Kontynuacja nadawania możliwa jest wówczas po przełączeniu na poziom mocy L lub EL, albo też po ostygnięciu radiotelefonu z powrotem do temperatury umożliwiającej pracę nadajnika z maksymalną mocą wyjściową H. Oprócz tego istnieje także zabezpieczenie powodujące automatyczne przełączenie poziomu mocy wyjściowej od wartości odpowiadającej poziomowi H do wartości poziomu L, gdy napięcie zasilające radiotelefon wzrośnie powyżej wartości 14,5V. Nieprzerwany czas nadawania radiotelefonu ograniczony jest ponadto do 10 minut przez wewnętrzny układ czasowy, generujący bezpośrednio przed upływem tego czasu odpowiedni sygnał ostrzegawczy, po którym następuje przerwanie nadawania.
Innym sposobem bardziej ekonomicznego wykorzystywania akumulatora zasilającego radiotelefon jest automatyczne wyłączanie urządzenia po upływie 30 lub 60 minut, podczas których nie przyciśnięto żadnego z klawiszy klawiatury, nie przeprowadzono żadnej regulacji lub też nie odebrano żadnego sygnału. Na minutę przed upływem uprzednio zaprogramowanego czasu wyłączania pojawia się również w tym przypadku odpowiedni sygnał ostrzegawczy, trwający przez kilka sekund, zaś na wyświetlaczu radiotelefonu zaczyna migotać napis APO, informujący o wyłączeniu urządzenia. Użytkownik radiotelefonu ma przy tym możliwość całkowitego wyłączenia tej opcji albo też wyboru 30 lub 60 minut jako czasu do samoczynnego wyłączenia.
Akumulator zasilający radiotelefon może być wykorzystywany bardziej oszczędnie dzięki jeszcze jednemu układowi zabezpieczającemu. Układ ten włącza się samoczynnie, jeżeli blokada szumów nie jest aktywna oraz przez 10 sekund nie naciśnięto żadnego przycisku klawiatury. W celu odciążenia akumulatora układ zabezpieczający wyłącza odbiornik na czas uprzednio zaprogramowany przez użytkownika, po czym włącza znowu w celu sprawdzenia, czy na wybranym kanale nie pojawił się odbierany sygnał. Wykorzystując odpowiednią opcję menu obsługi radiotelefonu (BAT SAVER), można całkowicie odłączyć tę funkcję albo też ustawić czas wyłączenia odbiornika na: 0,2, 0,4, 06, 0,8, 1,0 (ustawienie standardowe), 2,0, 3,0, 4,0 lub 5,0 sekund.
CTSS/DCS
W celu usprawnienia całego procesu nawiązywania i prowadzenia łączności wyposażono radiotelefon TH-F7E w układy selektywnego wywołania: CTCSS (Continuous Tone Coded Squelch System - system eliminacji szumów z kodowaniem tonem ciągłym) oraz DCS (Digital Coded Squelch - system eliminacji szumów z kodowaniem cyfrowym). W przypadku systemu CTCSS użytkownik ma do dyspozycji zestaw 42 tonów pilotujących o częstotliwościach odpowiadających 37 tonom standardowym EIA oraz 5 tonom niestandardowym. Częstotliwości tych sygnałów rozciągają się od 67,0Hz do 254,1Hz.
Układ wywołań selektywnych DCS działa podobnie jak system CTCSS, jednakże zamiast analogowych tonów o określonych częstotliwościach przesyłane są niesłyszalne przebiegi cyfrowe, reprezentujące trzycyfrowe liczby ósemkowe. Można tu wybierać pomiędzy 104 kodami, zgromadzonymi podobnie jak częstotliwości tonów CTCSS w odpowiedniej tabeli zamieszczonej w instrukcji obsługi radiotelefonu.
Użytkownik korzystający z systemu CTCSS lub DCS dysponuje możliwością włączenia skanowania zapewniającego identyfikację odbieranego tonu CTCSS lub też kodu DCS. Po wybraniu odpowiedniej funkcji menu (F + TONE) następuje skanowanie przebiegające w wybranym przez użytkownika kierunku. W przypadku zidentyfikowania odebranej częstotliwości CTCSS lub kodu DCS rozlega się pisk informujący o tym fakcie, zaś na wyświetlaczu radiotelefonu migocze napis przedstawiający wykryty i zidentyfikowany ton CTCSS lub kod DCS.
Układy wywołań selektywnych uzupełnia funkcja wywołania tonalnego, umożliwiająca przesłanie w nadawanym sygnale jednej spośród 42 częstotliwości identycznych z częstotliwościami systemu CTCSS. Przesyłane w ten sposób tony mogą być wykorzystane podczas prowadzenia łączności za pośrednictwem stacji przekaźnikowych (przemienników), działających w pasmach 2 m oraz 70cm. Ponadto istnieje jeszcze możliwość wysyłania tonu o częstotliwości 1750Hz, przeznaczonego do współpracy z niektórymi przemiennikami. W tym przypadku nie trzeba wybierać najpierw funkcji wywołania tonalnego, a wystarczy jedynie nacisnąć przycisk CALL klawiatury radiotelefonu.
Funkcję wywołania tonalnego uzupełnia, działająca w analogiczny sposób jak w przypadku wywołań selektywnych CTCSS oraz DCS, funkcja skanowania w celu identyfikacji częstotliwości tonalnej odbieranego sygnału. Funkcja ta może okazać się bardzo przydatna w razie konieczności określenia właściwej dla danego przemiennika częstotliwości tonalnej.

Zbigniew Książek, Andrzej Niedzielak  

Pełny tekst artykułu na stronach magazynu