Wpływ Roofing Filter na parametry dynamiczne części odbiorczej FT-1000MP
Angielski termin "Roofing Filter" to określenie powszechnie stosowane w opisach nowoczesnych TRX na pasma amatorskie. Ale co się za tym kryje? Otóż, jest to pierwszy filtr kwarcowy toru odbiorczego, który ma decydujący wpływ na parametry dynamiczne odbiornika i dlatego powinien (z zasady) charakteryzować się znaczną selektywnością. Ponadto powinien on być ulokowany jak najbliżej pierwszego mieszacza w torze pierwszej częstotliwości pośredniej odbiornika. Bo tylko wtedy może prawidłowo spełniać swoje zadanie: poprzez selektywność chronić tor odbiorczy przed niepożądanymi sygnałami, usytuowanymi poza pasmem odsłuchiwanego kanału radiowego. Niestety, nie zawsze konstruktorzy TRX na pasma amatorskie KF spełniają ten, zgłaszany od dwóch dziesięcioleci, postulat. W serii dwóch artykułów pokażemy, jak krótkofalowiec z zacięciem konstruktorskim może poprawić to, co "spartaczył" producent TRX. Pomijając nieliczne rozwiązania unikalne, można stwierdzić, że występują obecnie dwa typy amatorskich TRX. Pierwszy typ to TRX wyłącznie na pasma amatorskie KF. Zazwyczaj pierwsza częstotliwość pośrednia jest usytuowana pomiędzy 4MHz a 10MHz. Drugi typ charakteryzuje się pierwszą częstotliwością pośrednią w zakresie UKF, powyżej 30MHz. Jest to tzw. układ "przemiany w górę" (po angielsku: Up Conversion). Przedstawicielami pierwszego typu są TRX produkowane przez obu producentów amerykańskich: Elecraft (K1 i K2) oraz Ten-Tec (Orion i Omni). Wszyscy producenci japońscy (Icom, Kenwood i Yaesu) stosują metodę pierwszej przemiany częstotliwości w zakres UKF. Ponieważ nie ma na tym świecie rzeczy doskonałych, to każdy z tych układów ma określone zalety oraz wady. Dla TRX pierwszego typu technologia wykonywania filtrów kwarcowych w zakresie 4MHz do 10MHz jest bardzo dobrze opanowana, co stwarza szansę na użycie pierwszego filtra kwarcowego w torze odbiorczym o bardzo dobrej selektywności. Dla podstawowych emisji używanych przez krótkofalowców (CW oraz SSB) możliwe jest zastosowanie wielokwarcowych filtrów o paśmie dostosowanym do obu emisji. Filtry te charakteryzują się płaską charakterystyką w zakresie pasma przepuszczania filtra, dużą stromością obu zboczy filtrów środkowoprzepustowych oraz dużym tłumieniem sygnałów leżących poza pasmem przepuszczania filtra. Producenci wyposażają modele TRX przeważnie w filtry kwarcowe o parametrach dostosowanych do wymagań przeciętnego użytkownika TRX. Krótkofalowcy preferujący pracę w zawodach krótkofalarskich oraz polujący na odległe stacje DX, aby zaspokoić swoje wyższe wymagania, wyposażają zazwyczaj części odbiorcze TRX w znacznie lepsze filtry kwarcowe, oferowane np. przez amerykańską firmę INRAD (prowadzoną przez krótkofalowców i nastawioną na potrzeby krótkofalowców). Te specjalne filtry kwarcowe zapewniają znacznie lepsze parametry, jeśli chodzi o selektywność, a zwłaszcza stromość zboczy filtra oraz tłumienie sygnałów poza pasmem przepuszczania filtra. Są to istotne zalety TRX konstruowanych tylko na pasma amatorskie. Drugi typ TRX ma częstotliwość pośrednią zazwyczaj w zakresie 45 do 75MHz. W torze odbiorczym pierwszej częstotliwości pośredniej są stosowane bardzo proste filtry kwarcowe w technologii dyskretnej lub monolityczne. Parametry tych filtrów są dalece nieadekwatne do potrzeb krótkofalowca, polującego na DX-y, lub preferującego pracę w zawodach krótkofalarskich. Do niedawna (do czasu wyprodukowania IC-7800) pasmo przepuszczane przez te filtry miało szerokość od 10kHz do 20kHz. Jest to zbyt duża szerokość pasma dla dwóch najpopularniejszych emisji, jakich używają na co dzień krótkofalowcy: SSB oraz CW. W tak szerokim paśmie zmieści się nie tylko sygnał od stacji, którą chcielibyśmy aktualnie odbierać, ale także kilka innych sygnałów emisją SSB i może zawierać kilkadziesiąt sygnałów emisją CW. Są to znane niedostatki TRX z ciągłym pokryciem częstotliwości, od fal długich po górny kraniec KF...
