W dniach 12 - 30. III. 2007 r. w hollu Miejskiego Przedszkola w Bukownie z inicjatywy pracowników przedszkola: Magdaleny Olesińskiej, Małgorzaty Szkop, Jolanty Pytel i Danuty Januszek zorganizowana została nietypowa, okazjonalna wystawa radioodbiorników z lat 1930-75. Kolekcja urządzeń, utrzymanych zresztą w doskonałym stanie zewnętrznym i technicznym jest własnością prywatną Pana Stanisława Hazy, dziadka dwóch przedszkolaków naszego przedszkola.
Już nie trzeba odwiedzać zamiejscowego Muzeum Historycznego po to, by obejrzeć unikatowe radia-retro czy być w Rozgłośni Polskiego Radia (gdzie corocznie 18 września organizowany jest dla słuchaczy Dzień Otwarty i czynna jest wówczas wystawa starych radioodbiorników). Zwiedzanie okresowej wystawy zabytkowych odbiorników radiowych możliwa jest już bowiem w przedszkolu. To z myślą o naszych najmłodszych odbiorcach audycji radiowych, dla których w dobie miniaturyzacji sprzętu ,,stare odbiorniki radiowe" są już zabytkowymi meblami, chcieliśmy ocalić ten kawałek odchodzącej historii kultury materialnej. Celem wystawy było zapoznanie z funkcją i magią radia, zobrazowanie wycinka historii radiofonii, a także zaprezentowanie zbioru starych radioodbiorników przede wszystkim młodemu pokoleniu, które często nie wie, jak kiedyś one wyglądały. Młodsi mogli poznać historię starych aparatów radiowych, natomiast starsi mieli okazję przypomnieć je sobie, przywołać wspomnienia sprzed wielu lat. Pokaz, połączony z prelekcją właściciela radiowej kolekcji i prezentacją dźwiękową zabytkowych urządzeń odbył się dnia 29. III. 2007 r., w którym to spotkaniu obecne były dzieci, chętni rodzice, opiekunowie, pracownicy przedszkola oraz chętni mieszkańcy Bukowna zainteresowani tematyką medialną, sympatycy radia i miłośnicy radiotechniki. Pan Stanisław Hazy - pasjonat odbiorników radiofonicznych oraz kolekcjoner, ciągle zbierający, wzbogacający i przywracający do dawnej świetności stare radia, ciekawie opowiadał o swoim hobby i zgromadzonych eksponatach. Osobista pasja i wiedza prowadzącego wystawę udzieliła się jej słuchaczom i podziałała, jak przysłowiowy magnez. Wielu z przedszkolaków od tej pory chciałoby coś kolekcjonować. Niektórzy przyznali się do zbierania znaczków, kamieni, naklejek czy kart telefonicznych. Każde hobby jest przecież miłym zajęciem. Prezentowana piękna ekspozycja radioodbiorników ukazała rozwój radiofonii i postępującą technikę. Wiemy, że odbiorniki radiowe rozpoczęto produkować w Polsce w latach 20-tych XX wieku, równocześnie z powstaniem radiofonii w Europie. Odbiornik radiowy był dla większości Polaków pierwszym urządzeniem elektronicznym w domu, a dla wielu był przez kilkadziesiąt lat jedynym urządzeniem elektronicznym. Pierwsze odbiorniki radiofoniczne montowane były w prostopadłościennych, drewnianych skrzynkach. W latach 30-tych obudowy droższych odbiorników bardziej przypominały meble, niż urządzenia techniczne. 1. X. 1939 r. Polskie Radio przeszło do konspiracji. Zniszczony i zdezorganizowany podczas II wojny światowej polski przemysł radiotechniczny rozpoczynał swoją historię od nowa w roku 1947. Prawie cała produkcja odbiorników powojennych powstała w trzech fabrykach: DIORA, ELTRA i ZRK. W latach 50-tych Polskie Radio przeżywało okres intensywnego rozwoju technicznego. Radioodbiornik był do końca lat 70-tych XX w. produkowany głównie jako samodzielne urządzenie, niekiedy z wbudowanym gramofonem. Przy końcu XX wieku odbiornik radiowy najczęściej występował jako element zestawu (z magnetofonem, odtwarzaczem CD). Miniaturyzacja podzespołów elektronicznych pozwoliła na wbudowanie odbiornika w niewielkie urządzenia codziennego użytku, np. telefon, zegarek, długopis. Najstarsze prezentowane urządzenie na przedszkolnej wystawie to przedwojenne radio z lat trzydziestych XX wieku Numofon wyprodukowany w Niemczech. Najmłodsze eksponowane odbiorniki pochodzą z lat 80-tych XX wieku. Każde radio posiada, jak mówi Pan Stanisław Hazy swoją ciekawą historię. Najbardziej interesującą przeszłość mają, według właściciela, egzemplarze: Dominante - luksusowe radio, rarytas na rynku staroci, pochodzące z NRD oraz Telefunken Nestor – wysokiej klasy przedwojenne radio, które jest bardzo rzadko spotykane w Polsce. To radio przetrwało wojnę, zakopane w ogrodzie, ocalone w ten sposób od zarekwirowania przez okupanta. Za najbardziej wartościowe uważa bukowieński kolekcjoner, radioodbiornik niemiecki Torn z wyświetlaczem skali, odbiorniki radiowe wojenne: BC-312-N używany jako radiostacja samochodowa i US-9 stosowany jako radiostacja samolotowa przez Armię Czerwoną podczas II wojny światowej oraz radiostację radziecką RBM do kierowania artylerią. Ciekawym eksponatem jest radiostacja z czołgu T-34 10 RT ,,Rudy 102” oraz radio niemieckie ,,Ludowe”, nazywane popularnie w środowisku zbieraczy ,,Hitlerek”. Na wystawie pokazano 60 unikatowych antycznych radioodbiorników. A to zaledwie 12 % zbiorów radiowego sprzętu Pana Stanisława. Podczas zwiedzania wystawy uczestnicy mieli okazję poznać różne modele radioodbiorników popularnych w XX wieku. Na wystawie podziwiano pierwsze polskie radia: ,,Pioniera”, ,,Calipso”, ,,Szarotkę” - pierwszy powojenny odbiornik turystyczny, wyprodukowany w Zakładach Radiowych w Warszawie oraz ,,Stolicę” – I model z 1952 r. W ramach wystawy zaprezentowane zostały modele lampowe, w formie drewnianych skrzynek bakelitowych i blaszanych. W zbiorze były też radia tranzystorowe i radiola produkcji ZSRR przywieziona ze Lwowa. Pokazywane były nie tylko radioodbiorniki polskie, ale także radzieckie, czeskie, francuskie, angielskie i amerykańskie. Wśród niemieckich pokazano: AEG, Saby, Dominante, Blaupunkty, Lumofony, Erfurt, Undine II Mende. Zwiedzający mogli przekonać się, że zgromadzone urządzenia są nadal użyteczne i działające. Atrakcją był fakt uruchomienia wybranych eksponatów i wysłuchania brzmienia starych radioodbiorników oraz zajrzenia w „magiczne oko” radioodbiornika. Wszyscy obecni zapoznali się z radiostacjami pojazdów wojskowych i wojsk artyleryjskich z czasów II wojny światowej, radiolami, a także z radiami domowego użytku, z wbudowanymi w niektórych z nich gramofonami, patefonami, adapterami i magnetofonami. Ekspozycję radioodbiorników dodatkowo wzbogacił mundur wojskowy z czasów II wojny światowej. Każdy eksponat wystawy był odpowiednio opisany, z podaniem nazwy, kraju pochodzenia, typu i lat produkcji. Pokaz kolekcji znakomitych, unikatowych radiowych piękności sprzed lat okazał się trafiony. Wystawa była ciekawa i cieszyła się dużym zainteresowaniem zwiedzających. Kolekcja starodawnych odbiorników radiofonicznych pozwoliła każdemu na wycieczkę w przeszłość w celu poznania historii radia i radiofonii. Wiele osób patrzyło z sentymentem i nutą niedowierzania na stare, nieużywane już radia, podziwiało urok radiowej magii. Na początku ubiegłego wieku owiane były tajemnicą nowości, magnetyzowały i zniewalały odbiorców, a stawiane w domach na eksponowanych miejscach, budziły podziw i zazdrość sąsiadów. Magiczne, mówiące skrzynki - dziś zminiaturyzowane, stały się tak powszechne i wszechobecne, że prawie niewidoczne. W 2005 r. minęło 80 lat działalności Polskiego Radia. Czyż nie warto więc przywoływać radiową przeszłość oraz zapoznawać z nią młode pokolenie? Jak najbardziej - jest taka potrzeba, by ocalić ją od zapomnienia! Na zakończenie relacji z wystawy wszyscy nauczyciele i przedszkolaki Miejskiego Przedszkola w Bukownie kierują gorące słowa podziękowania w stronę Pana Stanisława Hazy za nieodpłatne użyczenie swojej kolekcji, pomoc w urządzeniu wystawy starodawnych radioodbiorników oraz przeprowadzenie pogadanki i pokazu dźwiękowego. Dziękujemy za okazaną nam pomoc i wkład pracy na rzecz przedszkola w edukacji przedszkolaków. Małgorzata Szkop
