Artykuły specjalne - index                       Biblioteka Radioamatora - index                          


Nie tylko fonia i CW

Krzysztof Dąbrowski OE1KDA
Wiedeń. Luty 2012

Od czasu ukazania się pierwszego wydania książki upłynęły już ponad 4 lata i rozwój techniki nie ominął emisji cyfrowych. Dokonano także znacznego postępu w dziedzinie komputrowej – obecne komputery są wielokrotnie szybsze, przeważnie wyposażone w więcej urządzeń dodatkowych j.np. płytki muzyczne, czytniki obrazów (skanery), wzrosły także pojemności pamięci roboczych i peryferyjnych. Pojawiły się nowe systemy operacyjne Windows 95 i 98, znacznie zyskał na popularności także system Linux. Na znaczeniu stracił natomiast dominujący w czasie powstawania pierwszego wydania system DOS.  
Konieczne więc stało się przygotowanie nowego, rozszerzonego i uaktualnionego wydania książki – uwzględniającego powstałe od czasu pierwszego jej wydania programy i urządzenia pomocnicze a także możliwości oferowane przez nowe techniki np. internetowe.  
Krótkofalarstwo znalazło się zresztą ostatnio w nowej, trudniejszej dla niego sytuacji. Rozwój telefonii komórkowej i Internetu oferuje z jednej strony nowe możliwości światowej komunikacji, przy których pozornie bledną osiągnięcia amatorskie a z drugiej strony komercjalizacja wielu dziedzin życia nie ominęła łączności i coraz więcej służb łączności zwraca swoje zainteresowanie w kierunku przyznanych nam pasm częstotliwości. Zarządy telekomunikacyjne kierują się w swojej działalności w coraz większym stopniu kategoriami zysku i sprzedaż dodatkowych pasm częstotliwości może być widziana jako możliwość osiągnięcia wyższych zysków. W jaki sposób możemy stawić czoła konkurencji i jednocześnie zyskać szerszą akceptację dla naszych potrzeb u osób postronnych i instytucji państwowych?. W pierwszym rzędzie musimy sobie uświadomić różnicę między służbą amatorską i służbami komercyjnymi. Nie chodzi mi tutaj o powierzchowną różnicę kosztów połączeń czy wyposażenia, a o różnicę głębszą, widoczną dopiero po chwili zastanowienia. Abonenci usług komercyjnych są jedynie ich użytkownikami uiszczającymi wymagane opłaty i oczekującymi w miarę niezawodnego świadczenia tych usług. Nie mają i nie mogą oni mieć wpływu na stosowaną technikę i nie muszą się nawet zbytnio nią interesować. Krótkofalowcy natomiast zajmują się łącznością radiową m. in. z zamiłowania do techniki. Oznacza to, że nie tylko przeciętny poziom znajomości techniki jest wśród nas wyższy od średniego poziomu u abonentów usług komercyjnych ale także, że możemy być współtwórcami stosowanych przez nas rozwiązań technicznych. Możemy rozwijać i wypróbowywać nowe systemy łączności i urządzenia, które z wielu względów nie znajdują zainteresowania u komercyjnych usługodawców lub udowadniać przydatność i niezawodność systemów, których próby w dziedzinach komercyjnych są zbyt kosztowne lub zbyt ryzykowne.  
Przykładów pionierskiej i twórczej roli krótkofalowców można by przytoczyć wiele, w tym miejscu ograniczę się tylko do kilku z nich:
- krótkofalowcy jako pierwsi stwierdzili i udowodnili w praktyce przydaność zakresów fal krótkich w łącznościach o zasięgu światowym i wykazali jak znikome moce są wystarczające do tego celu;
- służba amatorska udowodniła praktyczną przydatność i niezawodność modulacji jednowstęgowej (SSB) i jako pierwsza zastosowała ją na skalę światową;
- system łączności cyfrowej pakiet radio opracowany przez grupę krótkofalowców amerykańskich i kanadyjskich zaowocował nie tylko powstaniem światowej sieci amatorskiej ale znalazł również zastosowanie w niektórych komercyjnych lokalnych sieciach komputerowych a system z nim spokrewniony był wykorzystywany w łączności lądownika marsjańskiego "Sojourner" ze stacją orbitalną okrążającą Marsa;
- w zastosowaniach komercyjnych spotykane są systemy spokrewnione z systemem telewizji wąskopasmowej SSTV;
- dla potrzeb cyfrowej łączności w zakresach fal krótkich radioamatorzy opracowali system PACTOR; czas pokaże czy będzie on również stosowany w innych sieciach jak dotąd był on już wielokrotnie stosowany w czasie międzynarodowych akcji pomocy, w których uczestniczyli krótkofalowcy;
- dla potrzeb satelitarnych łączności cyfrowych przy użyciu stacji niewielkiej mocy opracowany został standard modulacji G3RUH;
- amatorskie łączności satelitarne wykazały jak nieznaczne moce nadawania i jak proste wyposażenie wystarcza do tego celu;
- sprzęt amatorski (nie tylko radiostacje ale i urządzenia dodatkowe jak kontrolery TNC i PTC) wykorzystywany jest częściowo przez międzynarodowe organizacje pomocy np. przez "Czerwony Krzyż" w trakcie akcji w oddalonych zakątkach świata;
jednym z powodów jest niższa, w porównaniu ze sprzętem profesjonalnym cena urządzeń jednak jego wykorzystanie nastąpiło dopiero po udowodnieniu jego przydatności przez radioamatorów;  
Zapoznawanie się z nowościami a tym bardziej nasza aktywna rola w dziedzinie rozwoju techniki oznacza podwyższanie poziomu naszej wiedzy i wykształcenia a także możliwości przekazania jej dalszym kręgom społeczeństwa (wystarczy wspomnieć tu np. o roli nauczycieli-krótkofalowców) i zwiększenia akceptacji techniki w społeczeństwie.
Wszystko to oznacza, że nie możemy ograniczyć naszych zainteresowań do ogólnie znanych i klasycznych technik łączności (np. telegrafii) a wprost przeciwnie musimy stale interesować się nowościami i korzystać przynajmniej z części z nich. W epoce Internetu i sieci komputerowych nie możemy ograniczyć się wyłącznie do łączności telegraficznych z ich b. ograniczoną ilością wymienianych informacji (przynajmniej w trakcie standardowych QSO, które stanowią zresztą znaczną większość) i nie możemy utrudniać dostępu młodzieży do pasm KF wymagając bezwzględnie znajomości telegrafii.
Warunkiem przyciągnięcia młodzieży do naszego pięknego hobby jest pokazanie jej, że to wszystko co ją może fascynować j. np. sieci komputerowe, techniki internetowe czy multimedialne stanowi integralną część krótkofalarstwa i pozwala na twórcze "wyżycie się" przy możliwych do zaakceptowania nakładach finansowych.  
Przytoczone argumenty nie powinny być błędnie zrozumiane jako walka z tradycją w ogólności i z telegrafią w szczególności, a mają jedynie wykazać, że w dzisiejszych czasach klasyczne i znane od dziesięcioleci metody łączności to nie wszystko i że odcinanie się od nowoczesności może kiedyś zagrozić istnieniu krótkofalarstwa.  
Wracając do porównań stanu techniki krótkofalarskiej z komercyjną (jednym z takich porównań może być porównanie szybkości transmisji w sieci Internetu i w sieci pakiet radio) należy pamiętać o tym jak wiele osiągnięto w sieciach amatorskich stosunkowo niewielkim nakładem finansowym – niewielkim w porównaniu ze środkami zaangażowanymi w rozbudowę i utrzymanie sieci komercyjnych.
I na zakończenie jeszcze jedna uwaga. Po ukazaniu się pierwszego wydania zetknąłem się z opiniami, że książka jest trudna dla wielu czytelników. W obecnym wydaniu postarałem się o wprowadzenie dodatkowych wyjaśnień i zwróciłem większą uwagę na łatwość przyswojenia materiału.  
Dobierając słownictwo i terminologię starałem się w jak najszerszym stopniu korzystać z istniejącej terminologii polskiej i nie ulegać rozpowszechnionej ostatnio modzie bezkrytycznego przyjmowania terminologii zagranicznej i wypierania przez nią polskich wyrażeń. Czasami byłem zmuszony wykazać w tej dziedzinie własną inwencję – być może
nie wszystko mi się udało, ale "gdzie drwa rąbią tam wióry lecą..." a gdzie nie rąbią tam może być po prostu ... zimno.
Wiedeń, listopad 1998.  

Wyd. 1 Bogmar, Olsztyn 1994
Wyd. 2 Internetowe, marzec 1999
Reprint wyd. 2 - luty 2012

SPIS TREŚCI

1. Transmisje cyfrowe
1.1. Sygnały cyfrowe
1.2. Rodzaje transmisji
1.3. Parametry transmisji
1.4. Złącze szeregowe
1.5. Błędy transmisji
1.6. Protokóły transmisji
1.7. Model ISO
1.8. Systemy modulacji
1.8.1. Modulacja podnośnej akustycznej
1.8.2. Modulacja sygnału w.cz.
2. Telegrafia dalekopisowa – RTTY
2.1. Podstawy
2.2. Modem
2.2.1. Spis części
2.3. Programy nadawczo/odbiorcze
2.4. Kontrolery RTTY
2.4.1. Zestaw rozkazów kontrolera PK-232
2.5. Emisja PSK31
2.5.1. Automatyczny przełącznik N-O
2.5.1.1. Spis części
2.6. Odbiór stacji profesjonalnych
3. System pakiet radio
3.1. Protokół AX.25
3.1.1. Protokół DAMA
3.1.1.1. Parametry kontrolerów TNC dla współpracy z węzłami DAMA
3.2. Sieć pakiet radio
3.2.1. Przekaźniki cyfrowe
3.2.2. Stacje węzłowe
3.2.2.1. Zestawy rozkazów niektórych stacji węzłowych
3.2.2.2. Przykładowe połączenie z węzłem
3.2.3. Skrzynki elektroniczne
3.2.3.1. Skrzynki Packet-Cluster
3.2.3.2. Zestawy rozkazów niektórych systemów skrzynek
3.2.3.3. Adresy hierarchiczne
3.2.3.4. Przykładowe połączenie ze skrzynką
3.3. Planowanie i struktura sieci
3.3.1. Rozmieszczenie stacji i przydział częstotliwości
3.3.2. Łącza między węzłami
3.3.3. Systemy oprogramowania
3.3.4. Znaki wywoławcze
3.3.5. Skrzynki elektroniczne i stacje specjalne
3.4. Kontrolery TNC
3.4.1. Konstrukcja i właściwości kontrolerów TNC
3.4.2. Oprogramowanie kontrolerów
3.4.3. Obsługa kontrolera TNC2
3.4.4. Połączenie kontrolera z komputerem
3.4.5. Połączenie kontrolera z radiostacją
3.4.5.1. Przełączanie nadawanie-odbiór
3.4.5.2. Wyjście głośnikowe
3.4.5.3. Blokada szumów
3.4.5.4. Sygnał wyjściowy modemu
3.4.6. Kontrolery TNC3
3.4.7. Rozwiązania fabryczne kontrolerów TNC
3.5. Programy nadawczo-odbiorcze
3.5.1. Opisy popularnych programów pakiet radio
3.6. Modem BayCom
3.6.1. Opis układu
3.6.2. Spis części
3.6.3. Uruchomienie i strojenie
3.6.4. Cyfrowa blokada szumów modemu BayCom
3.6.5. Spis części
3.7. Cyfrowe blokady szumów
3.7.1. Blokada szumów na obwodzie XR2211
3.7.1.1. Spis części
3.7.2. Układ z pomiarem częstotliwości
3.7.2.1. Spis części
3.8. Połączenie dwóch kontrolerów z radiostacją
3.8.1. Spis części
4. Protokóły TCP/IP
4.1. Informacje ogólne
4.2. Zasady działania
4.2.1. Adresy internetowe (IP)
4.2.1.1. Lista adresów IP
4.3. Protokóły TCP/IP w praktyce krótkofalarskiej
4.3.1. Instalacja i zbiór rozkazów pakietu TCP/IP (NOS)
4.3.1.1. Modemy i kontrolery TNC
4.3.1.2. Instalacja i główne zbiory
4.3.1.3. Wywołanie NOS
4.3.1.4. Połączenie (sesja) AX.25
4.3.1.5. Połączenie stacji AX.25 ze stacją TCP
4.3.1.6. Sesja Telnet
4.3.1.7. Sesja Ping
4.3.1.8. Sesja FTP
4.3.1.9. Meldunki w trakcie sesji
4.3.1.10. Diagnoza błędów
4.3.1.11. Wizyta w skrzynce NOS
4.3.1.12. Spis rozkazów stacji NOS
4.3.1.13. Lista rozkazów NOS
4.3.2. Protokół NET/ROM
4.3.3. Wykorzystanie stacji pakiet radio w dostępie do węzłów TCP/IP
4.3.4. Tabele tras łączności
4.3.4.1. Protokół AX.25
4.3.4.2. Protokół NET/ROM
4.3.4.3. Protokół IP
4.3.5. Sterownik AX25
4.3.6. Program BM
4.4. Tryb KISS
4.5. Zastosowanie przeglądarki internetowej
4.5.1. Uwagi wstępne
4.5.2. Niezbędne zbiory Flexnet
4.5.3. Instalacja PC/Flexnet
4.5.4. Plik wywoławczy Flexnet
4.5.5. Konfiguracja TCP/IP pod Windows 95
4.5.6. Sesja Ping pod Windows 95
4.5.7. Przeglądarki
4.5.8. Dalsze perspektywy
5. Większe szybkości transmisji
5.1. Podstawy teoretyczne
5.1.1. Porównanie systemów modulacji
5.2. Szybkość 2400 bit/s
5.2.1. Zasada pracy modemu z modulacją fazy
5.2.1.1. Spis części
5.2.2. Korzyści wynikające z zastosowania modulacji fazy i szybkości 2400 bit/s
5.3. Szybkość 9600 bit/s
5.3.1. Spis części modemu G3RUH
5.3.2. Spis części modemu OE5DXL
5.3.2.1. Wersja Atari
5.3.2.2. Wersja PC
5.3.3. Uwagi praktyczne odnośnie zastosowania modemów G3RUH
5.4. Szybkość 4800 bit/s
5.5. Szybkość 19200 bit/s
5.6. Szybkości 38,4 - 307,2 kbit/s
5.7. Szybkości rzędu 1 Mbit/s
5.8. Nadajnik dla szybkości przyszłościowych
5.9. Modem MSK/PSK dla szybkości 1200 bit/s
5.9.1. Spis części
5.10. Przegląd modemów
5.10.1. Rozwiązania modemów fabrycznych
5.10.2. Modemy satelitarne
6. Systemy ARQ/FEC
6.1. Emisja AMTOR
6.1.1. Tryb A (ARQ)
6.1.2. Tryb L (ARQ-L)
6.1.3. Tryb B (FEC)
6.1.4. Łączności
6.1.5. Przebieg połączenia
6.1.6. Porównanie z systemem pakiet radio
6.1.7. Kod AMTOR
6.2. Komunikaty w systemie NAVTEX
6.2.1. Odbiór stacji profesjonalnych
6.3. Profesjonalne systemy ARQ/FEC
6.4. System PACTOR
6.4.1. Przebieg połączenia
6.4.2. PACTOR-II
6.5. System G-TOR
6.6. System CLOVER
6.7. Kontrolery AMTOR
6.7.1. Zestaw rozkazów kontrolera PK-232
6.8. Kontrolery PACTOR
6.8.1. Zestaw rozkazów kontrolera PTC
6.9. Kontrolery G-TOR
6.10. Kontrolery CLOVER
7. Transmisja obrazów faksymile i SSTV
7.1. Emisja faksymile
7.2. Zasada działania
7.2.1. Wyposażenie stacji
7.2.2. Łączności amatorskie
7.2.3. Odbiór satelitów meteorologicznych
7.3. Konwertery i programy nadawczo/odbiorcze
7.3.1. JVFAX
7.3.2. Prosty program odbiorczy dla kontrolerów MFJ
7.4. Prosty konwerter nadawczo-odbiorczy faksymile
7.4.1. Spis części (układ 1a)
7.4.2. Spis części (układ 1b)
7.4.3. Spis części (układ 1c)
7.5. Konwerter satelitarny faksymile
7.5.1. Spis części
7.5.2. Przemiennik 137/144 MHz
7.5.3. Spis części
7.6. Odbiór stacji faksymile
7.7. Telewizja wąskopasmowa SSTV
7.8. Normy SSTV
7.8.1. Identyfikacja normy (kod VIS)
7.8.2. Przebiegi sygnałów niektórych norm SSTV
7.8.2.1. Normy czarno-białe
7.8.2.2. Normy Robot (kolor)
7.8.2.3. Normy Vraase SC-2
7.8.2.4. Normy Scottie
7.8.2.5. Normy Martin
7.9. Wyposażenie nadawczo-odbiorcze SSTV
7.9.1. Program Win95-SSTV
7.9.2. Automatyczny przełącznik N-O
7.9.2.1. Spis części
8. Techniki rozpraszania widma
8.1. Podstawy teoretyczne
8.2. Systemy
8.2.1. System z kluczowaniem fazy
8.2.2. System z kluczowaniem częstotliwości
8.2.3. Pozostałe systemy
8.3. Kody i synchronizacja
8.3.1. Generacja kodów
8.3.2. Synchronizacja
8.4. Zastosowania
8.5. Amatorska technika rozpraszania widma
8.5.1. Synchronizacja zewnętrzna
8.5.1.1. Synchronizacja za pomocą podnośnej koloru
8.5.1.2. Synchronizacja za pomocą impulsów odchylania ramki
8.5.1.3. Synchronizacja za pomocą sygnału długofalowego
8.5.1.4. Generator sygnału pseudolosowego
8.5.1.5. Modulator zrównoważony
8.5.2. Synchronizacja za pomocą nośnej
8.5.3. Transmisje cyfrowe
8.5.4. Synchronizacja za pomocą cyfrowej pętli fazowej
8.5.4.1. Spis części
9. Cyfrowa obróbka sygnałów
9.1. Zasady pracy
9.2. Procesory i układy logiczne
9.3. Przetworniki A-C i C-A oraz inne układy pomocnicze
9.4. Zasada działania niektórych układów
9.4.1. Algorytmy i ich realizacje
9.4.1.1. Obwody liniowe
9.4.1.2. Układy nieliniowe
9.5. Zastosowania w radio- i telekomunikacji
9.6. Fabryczne filtry cyfrowe
9.7. Zastosowania w technice amatorskiej
10. Telewizja amatorska z modulacją częstotliwości (FM)
10.1. Standardy TV
10.2. Zalety modulacji częstotliwości
10.3. System raportów
10.4. Układy odbiorcze
10.4.1. Odbiorniki satelitarne
10.4.2. Instalacja antenowa
10.4.3. Wtyk przejściowy z izolacją dla prądu stałego
10.4.4. Przedwzmacniacz tranzystorowy dla pasma 23 cm
10.4.4.1. Spis części
10.4.5. Gotowe moduły odbiorcze
10.4.6. Układy preemfazy i deemfazy
10.5. Nadajniki TV-FM
10.5.1. Nadajnik na pasmo 23 cm
10.5.1.1. Spis części
10.5.1.2. Konstrukcja i uruchomienie
10.5.1.3. Modyfikacja nadajnika do pracy w paśmie 13 cm
10.5.1.4. Spis części
10.5.2. Nadajnik na pasmo 13 cm
10.5.2.1. Spis części
10.5.3. Samowzbudny nadajnik małej mocy na pasmo 23 cm
10.5.3.1. Spis części
10.5.4. Wzmacniacz mocy na pasmo 23 cm
10.5.4.1. Spis części
10.5.5. Tranzystorowe wzmacniacze mocy na pasmo 23 cm
10.5.5.1. Spis części
10.5.6. Nadajnik na pasmo 10 GHz
10.5.6.1. Spis części
10.5.6.2. Konstrukcja i uruchomienie
10.5.7. Nadajnik z ceramicznym rezonatorem koncentrycznym
10.5.8. Modulator dźwięku
10.5.8.1. Spis części
10.5.9. Modulator wizji
10.5.9.1. Spis części
10.5.10. Moduły nadawcze
10.6. Przełączniki antenowe
10.6.1. Spis części
10.7. Telewizyjne stacje przekaźnikowe
10.8. Dalsze źródła informacji
11. Amatorska radioastronomia
11.1. Podstawy radioastronomii
11.1.1. Promieniowanie ciała doskonale czarnego
11.1.2. Pozostałe mechanizmy generacji
11.1.3. Wpływ ośrodka propagacji
11.2. Anteny odbiorcze
11.3. Odbiorniki
11.4. Zasada interferometru
11.5. Cele obserwacji
11.6. Obserwacje amatorskie
11.6.1. Obserwacje wstępne
11.6.2. Sprzęt amatorski
11.6.3. Dalsze kroki
12. Emisje koherentne
12.1. Telegrafia koherentna – CCW
12.1.1. Zasada pracy i zakres zastosowań
12.2. Układy nadawczo-odbiorcze
12.2.1. Generator podstawy czasu
12.2.1.1. Spis części
12.2.2. Synchronizacja klucza telegraficznego
12.2.2.1. Spis części
12.2.3. Nadajniki telegraficzne CCW
12.2.4. Odbiorniki telegrafii CCW
12.2.4.1. Spis części
12.3. Praktyka pracy
13. Modulacja jednowstęgowa o stałej amplitudzie
13.1. Układy z pętlą synchronizacji fazy
13.2. Układ z zastosowaniem kompresora w.cz.
13.2.1. Spis części
13.3. Zastosowania
13.3.1. Otrzymywanie sygnału akustycznego o stałej amplitudzie
13.3.2. Eksperymentalny nadajnik na pasmo 13 cm
13.3.2.1. Spis części
13.3.3. Nadajnik jednowstęgowy z modulacją FM
13.3.3.1. Spis części
13.3.4. Kompatybilna modulacja jednowstęgowa – CSSB
14. Amatorski system przywoławczy wg. standardu POCSAG
14.1. Standard POCSAG
14.2. Struktura komunikatu
14.3. Amatorskie systemy przywoławcze
14.4. Wyposażenie
Dodatek 1. Amatorska telewizja AM ATV-AM
D1. Nadajnik telewizyjny z formowaniemn sygnału na częstotliwości pośredniej
D1.1. Spis części
D1.2. Odbiornik telewizyjny
D1.3. Układy pomocnicze
D1.3.1. Wskaźnik siły odbioru
D1.3.1.1. Spis części
D1.3.2. Transmisja dźwięku dwukanałowego
D1.3.2.1. Spis części
Dodatek 2. Parametry podzespołów mikrofalowych
Dodatek 3. Moduły z diodą Gunna
D3.1. Nadajnik z fabrycznym modułem Gunna
D3.1.1. Spis części
D3.2. Antena tubowa
Literatura

Pobierz: Nie tylko fonia i CW (pdf)